De lever is een detoxorgaan
De lever is een van de belangrijkste organen in ons lichaam. Elke minuut stroomt er zo’n 1,5 liter bloed doorheen (1). Dit veelzijdige orgaan is onder andere essentieel voor de galproductie en de koolhydraat-, eiwit- en vetstofwisseling. Haar primaire doel is echter het ontgiften van het lichaam door het onschadelijk maken en afvoeren van afvalstoffen.
Schadelijke stoffen en verstoringen
De schadelijke stoffen en verstoringen waarmee de lever te maken krijgt kunnen zowel vanuit het milieu, als vanuit het lichaam zelf komen. Daarom maken we het volgende onderscheid (2):
- Exogene verstoringen ontstaan door stoffen uit het milieu. Denk bijvoorbeeld aan chemische stoffen, zoals hormoonverstoorders (vb. BPA), zware metalen of medicijnen. Ook ongezonde voeding (zoals alcohol) (3) wordt als exogeen beschouwd.
- Endogene verstoringen komen vanuit het lichaam zelf. Deze kunnen ontstaan door een onvolledige vertering en ontgifting, veranderingen in de pH, een belemmerde uitscheiding en mentale of emotionele stress.
De twee fases van leverdetoxificatie
We zeggen vaak dat de leverdetoxificatie in twee fases verloopt, maar eigenlijk zijn het er drie. In fase 1 worden de toxines onschadelijk gemaakt. Daarna is er een tussenfase waarin de vrijgekomen vrije radicalen worden opgevangen. Tijdens de tweede en laatste fase worden de omgezette stoffen klaargemaakt voor uitscheiding.
Fase 1 leverdetoxificatie: hydroxylering
Tijdens het hydroxylatieproces wordt er een -OH groep toegevoegd om de molecule meer wateroplosbaar te maken en/of voor te bereiden op fase 2. Schadelijke stoffen worden eerst door het cytochroom P450 enzymsysteem onschadelijk gemaakt.
In deze fase is een hoge beschikbaarheid van het aantal P450 enzymen dan ook fundamenteel. Deze hoeveelheid hangt af van de vloeibaarheid van de celmembranen, wat op zijn beurt weer afhankelijk is van de aanwezigheid van voldoende Omega 3 vetzuren. De aanmaak van de P450 enzymen is afhankelijk van glutathion, vertakte keten aminozuren (BCCA’s) en de vitamine B2, B3, B6, B9 (foliumzuur) en B12.
Daarnaast zijn er ook nog heel wat andere hulpstoffen belangrijk voor een goede werking en ondersteuning van deze eerste fase. Dit zijn onder andere de carotenoïden, vitamine C & E, choline, koper, magnesium, molybdeen, selenium en zink.
De tussenfase: antioxidantenfase
In de tussenfase worden de reactieve zuurstofradicalen uit fase 1 opgevangen. Dit gebeurt voornamelijk door antioxidanten, beschermende nutriënten en plantenextracten. Daarom wordt dit ook wel de antioxidantenfase genoemd.
- Enkele van de belangrijkste antioxidanten zijn glutathion (4) en de vitamines A, C & E.
- Ook de mineralen selenium, koper, zink, methaan en mangaan hebben een beschermende rol.
- Wat betreft de plantenextracten staan vooral mariadistel (5) en kurkuma (6) bekend om hun anti-oxidatieve werking. En ook de thiolen, die je vindt in knoflook, uien, radijs, paksoi en Chinese kool..
- Tenslotte zijn er nog de stoffen Q10 en alfa-liponzuur.
Fase 2 leverontgifting: conjugering
In de tweede fase van de leverdetoxificatie worden de afvalstoffen geschikt gemaakt om ze uit ons lichaam af te voeren via de gal (ontlasting) en de nieren.
Deze laatste omzetting gebeurt via een aantal chemische transformaties waarbij gespecialiseerde enzymen de onschadelijk gemaakte toxines wateroplosbaar maken door conjugatie (verbinding) met specifieke moleculen.
De 6 belangrijkste conjugatiereacties in fase 2 ontgifting zijn:
- Glutathion conjugatie (o.i.v. L-glutathion)
- Methylatie (o.i.v. B-vitamines)
- Sulfatie (o.i.v. zwavelhoudende stoffen)
- Glycine conjugatie (o.i.v. glycine of glutathion)
- Glucuronidatie (o.i.v. koolsoorten, vnl broccoli)
- Acetylatie (o.i.v. B-vitamines en carnitine)
Een verstoorde werking van de lever
De twee (eigenlijk dus drie) fases van de lever moeten vlekkeloos en in balans verlopen. Wanneer dit niet het geval is, kan er een overload aan vrije radicalen ontstaan. Deze vrije radicalen kunnen op hun beurt voor heel wat gezondheidsklachten zorgen.
Wanneer de lever niet in staat is om bepaalde toxische stoffen onschadelijk te maken en/of af te voeren, dan worden deze bovendien opgeslagen in het eigen lichaamsweefsel. Vaak is dit het vetweefsel (ook borstweefsel), maar het kunnen ook andere omliggende weefsels zijn zoals organen, spieren, pezen, onderhuids bindweefsel en de gewrichten.
Symptomen overbelaste lever
Afhankelijk van welke toxines zich waar in het lichaam opstapelen kunnen zich verschillende gezondheidsklachten voordoen.
De 10 frequentste symptomen van een overbelaste lever zijn:
- Vermoeidheid
- Misselijkheid
- Huiduitslag
- Slapeloosheid
- Gewichtsproblemen
- Migraine of hoofdpijn
- Diarree en winderigheid
- Geelzucht
- Jeuk
- Vochtophopingen (oedeem)
Gezondheidsproblemen worden helaas veel te snel aangepakt met medicatie. In het geval van de lever kan dit juist zorgen voor een nog grotere leverbelasting. Hierdoor kom je in een negatieve spiraal terecht, waarbij de gezondheidsproblemen kunnen verergeren.
Daarom kan het nuttig zijn om reeds preventief je lever te ondersteunen op een natuurlijke manier. Dit doe je met gezonde voeding, voldoende slaap, minder stress, en eventueel natuurlijke suppletie zoals mariadistel of kurkuma.
Referenties
1.Wat is je spijsvertering? - Maag Lever Darm Stichting. https://www.mlds.nl/spijsvertering/wat-is-je-spijsvertering/. Accessed 13 Jan. 2023.
2. Detox - SOHF. 17 Feb. 2016, https://www.sohf.nl/blog/detox. Accessed 13 Jan. 2023.
3. Alcohol en leverziekten - Nederlandse Leverpatiënten Vereniging. https://www.leverpatientenvereniging.nl/alcohol-en-leverziekten. Accessed 13 Jan. 2023.
4. Glutathion, Moeder van alle Antioxidanten - SOHF. 7 Sept. 2017, https://www.sohf.nl/blog/glutathion-moeder-van-alle-antioxidanten. Accessed 13 Jan. 2023.
5. Mariadistel werking lever - Vitakruid.nl. 12 Nov. 2019, https://www.vitakruid.nl/blog/mariadistel-de-leverondersteuning-gedurende-de-feestelijke-wintermaanden. Accessed 13 Jan. 2023.
6. Wat zijn de bijwerkingen van kurkuma? - SOHF. 24 Mar. 2022, https://www.sohf.nl/blog/wat-zijn-de-bijwerkingen-van-kurkuma. Accessed 13 Jan. 2023.