Het belang van een goede darmbarrière en hoe we deze gezond houden

Het belang van een goede darmbarrière en hoe we deze gezond houden

Laten we onmiddellijk met de deur in huis vallen: gezonde darmen zijn onmisbaar voor een goede algemene gezondheid. Zo hebben de darmen invloed op het humeur, de weerstand en hersenen, een connectie die vaak ook de darm-hersen (gut-brain) as genoemd wordt. Deze as is bijvoorbeeld ook de reden dat we bij erg stresserende situaties soms merken dat onze darmtransit plots versnelt en we naar het toilet moeten. Wist je trouwens dat 80% van ons gelukshormoon serotinine in onze darmen geproduceerd wordt? Door goed zorg te dragen voor je darmen, kunnen heel wat aandoeningen voorkomen worden, toont de wetenschap aan. Dus wil je gezond en gelukkig ouder worden, dan kan je maar beter goed zorg dragen voor je darmen!

 

1. De barrièrefunctie van onze darm

Je darmen verteren uiteraard je voeding. Gezonde darmen zorgen voor een selectieve doorlaatbaarheid waarbij de absorptie van voedingsstoffen en de uitscheiding van afvalstoffen correct gebeurt. Daarnaast vormt de darm een barrière tegen ongewenste stoffen die zich in de darm bevinden (voedingsantigenen, microbiële stoffen, …). Wanneer de darm en de darmbarrière niet naar behoren werkt, vindt er geen optimale absorptie van voedingsstoffen plaats, geen optimale uitscheiding van afvalstoffen én kunnen schadelijke stoffen of indringers het lichaam binnenkomen en een immuunreactie in gang zetten.

De darmbarrière is het belangrijkste afweersysteem van het menselijke lichaam. Het oppervlak van de darm bedekt 7000 - 8000m2 (!), het grootste contactoppervlak tussen het menselijk lichaam en de externe omgeving. De darmbarrière omvat de darmflora, het darmepitheel en het omliggende immuunsysteem. Onder fysiologische omstandigheden worden de epitheelcellen onder andere door de tight junctions (TJ) met elkaar verbonden.. Hierdoor wordt een aaneengesloten en relatief ondoordringbaar membraan gevormd.

 

2. Verstoringen van deze barrière

De 5 belangrijkste oorzaken die aan de basis kunnen liggen van een verstoorde darmbarrière zijn:

  • Ongezonde voeding
  • Chronisch alcoholmisbruik
  • Chronisch gebruik van ontstekingsremmers zoals ibuprofen (NSAIDs)
  • Langdurige fysiologische of psychologische stress
  • Een gebrek aan fysieke activiteit

 

Deze 5 zaken kunnen namelijk het darmmicrobioom veranderen of de epitheelcellen en TJ aantasten. Zo leiden ze tot een verhoogde darmdoorlaatbaarheid van de darm, waar soms naar vernoemd wordt als het lekkende darmsyndroom (“Leaky gut syndrome”).

Op vlak van de voeding wordt vooral een dieet met veel vet en suikers (fructose, glucose en sucrose) in verband gebracht met een verminderde darmbarrièrefunctie. Ook worden voedingsadditieven hiermee gelinkt. Als laatste veroorzaakt een tekort van vitamine A, vitamine D of zink een toegenomen darmdoorlaatbaarheid.

 

3. Gevolgen van een verstoorde darmbarrière

Een toegenomen darmpermeabiliteit vergemakkelijkt de opname van factoren zoals lipopolysaccharide, peptidoglycaan, antigenen, pathogenen, pro-inflammatoire stoffen en andere toxines in de bloedbaan. Deze factoren activeren (chronisch) het immuunsysteem en kunnen een belangrijke rol kan spelen bij het ontwikkelen van zowel lokale als systemische ontstekingen.

Zo liggen ze mee aan de basis van inflammatoire darmziekten of het prikkelbare darm syndroom. Al kunnen de symptomen zich ook in andere organen uiten zoals in de lever, op de huid en zelfs cardiovasculair.

De meest gekende symptomen van het permeabele darmsyndroom zijn een opgeblazen gevoel, voedselgevoeligheid, vermoeidheid, buikklachten, verteringsstelselproblemen en huidproblemen.

 

4. Stoffen die de barrièrefunctie van de darm ondersteunen

Het is van cruciaal belang dat de darmbarrière optimaal functioneert. Het momenteel beschikbare bewijs heeft aangetoond dat bepaalde voedingsinterventies kunnen worden ingezet om de darmbarrière te versterken en zo de ontwikkeling van ziekten te voorkomen.

 

a) Vezels

Het is aangetoond dat voedingsvezels, terug te vinden in groenten, fruit, peulvruchten, noten, zaden en pitten én kurkuma, de groei van nuttige bacteriën ondersteunen en een positieve invloed hebben op de darmpermeabiliteit. De associatie tussen de consumptie van voedingsvezels en het behoud van een functionele darmbarrière kan, althans gedeeltelijk, worden toegeschreven aan de productie van vetzuren met een korte keten (SCFA's), zoals butyraat en propionaat. SCFA's ondersteunen de vermenigvuldiging van de darmepitheelcellen en beschermen de integriteit van de darmbarrière.

 

b) Enzymen en plantenstoffen

Verder kunnen verteringsenzymen zoals bromelaïne, papaïne, trypsine en lipase de vertering, die bij verhoogde darmpermeabiliteit de wensen overlaat, ondersteunen. Eveneens kurkuma bevordert de vetvertering en berberis vulgaris heeft een positieve invloed op de darmflora en op de darmbarrière.

Wil je meer weten over de werking van kurkuma, lees dan zeker ook eens onze blog, specifiek over dit ingrediënt!

 

c) Glutamine

Glutamine is een aminozuur dat terug te vinden is in zuivel, eieren, peulvruchten, vlees en tarwe én dat je zelf aanmaakt, het is dus niet essentieel. Toch kan het in sommige omstandigheden zoals bijvoorbeeld bij verhoogde darmpermeabiliteit, in herstelperiodes of bij grote fysieke inspanning aangeraden zijn om extra glutamine in te nemen. Glutamine is essentieel voor de groei, overleving en fysiologische gezondheid van actief delende cellen zoals de darmcellen (enterocyten). Daarnaast reguleert glutamine, in combinatie met N-acetylcysteïne en zink, de expressie van TJ, waardoor het membraan van darmcellen ondoordringbaar blijft.

 

d) Vitaminen en mineralen

Biotine (vitamine B7) stimuleert naast de vetstofwisseling eveneens de suikerstofwisseling.

Daarnaast versterken zowel vitamine D, vitamine A als zink verschillende transmembraaneiwitten waaruit TJ zijn opgebouwd om zo een goede darmbarrièrefunctie te onderhouden. Zink is een belangrijk onderdeel van DNA-polymerase en enzymen die betrokken zijn bij celvermenigvuldiging en -differentiatie. Aangezien de darmcellen zich elke 5 dagen volledig kunnen vernieuwen, en zich hiervoor dus sterk moeten vermenigvuldigen, is zink ook om deze reden onmisbaar in onze darm.

 

Zoals je kan lezen valt heel wat aan te vangen bij een verhoogde darmpermeabiliteit en met de juiste producten kom je dus al een heel eind ver.